چارقد ترکمن، گل‌هایی که راه می‌روند

زنان قوم ترکمن امروزه از دو نوع روسری به نام یالیق و چارقد استفاده می‌کنند.

در طول تاریخ پر فراز و نشیب ایران زنان ترکمن همواره پوشش خاصی داشتند که اصالت آن همچنان حفظ شده و به دلیل ویژگی‌های خاص آن برای بیشتر مردم ایران شناخته شده است.

یک بخش مهم از پوشش آن‌ها که توانسته به شهرهای دیگر هم نفوذ کند و حتی مدتی به عنوان مد شهری شناخته شود، روسری ترکمن است. در گذشته این روسری هم برای خود تعاریف متفاوتی داشته و استفاده از انواع آن به شرایط فرد بستگی داشته است. طایفه‌های مختلف روسری‌های متنوعی دارند که هر کدام از آن‌ها با ایجاد تغییراتی نام‌های متفاوتی به خود می‌گیرند.

زمان‌های قدیم در میان برخی از طایفه‌ها روسری‌هایی به نام چأشو رواج داشت که خود انواع مختلفی مانند اریش چأشو، المنچه چأشو، آتلاز چأشو، قارتما چأشو داشت. علاوه بر آن در میان ترکمنان روسری به دو نوع کلی تقسیم می‌شد، یکی نسبتاً ضخیم با سوزن دوزی زیاد که به آن کورته می‌گفتند و دیگری بافت‌هایی از ابریشم نازک که قینگاچ نام داشت.

روسری‌های امروزی زنان ترکمن به دو بخش تقسیم می‌شود. “یالیق” روسری نازکی از جنس حریر است که در داخل خانه و در عروسی‌ها استفاده می‌شود و معمولا با لباس آن‌ها هماهنگ می‌شود. یالیق امروزی بیشتر از هندوستان وارد بازار ترکمن صحرا می‌شود. نوع دوم روسری گلدار معروفی است که به نام چارقد شناخته می‌شود و از پشم و ابریشم بافته شده و ریشه‌های بلند پشمی دارد.

استفاده از چارقدهای رنگارنگ و گلدار که پوشش اصلی زنان ترکمن است نمای زیبایی به مناطق ترکمن نشین می‌دهد، اما نکته جالب و شاید عجیب این است که این چارقد‌ها در ایران تولید نمی‌شوند و همه آن‌ها توسط ترکمن‌های خارج از ایران به استان گلستان فرستاده می‌شود. در مناطق محلی این چارقد‌ها به نام روسری ایتالیایی شناخته می‌شوند و گفته می‌شود که در ایتالیا تولید شده‌اند.

گرچه دلیل قطعی بر این گفته وجود ندارد، اما با توجه به وارداتی بودن آن‌ها قیمت‌های عجیبی دارند. ارزان‌ترین این روسری‌ها ۱۰ هزار تومان است، اما چهارقدهایی که دختران و زنان ترکمن به طور معمول در بیرون از خانه استفاده می‌کنند قیمتی بین ۱۵۰ تا ۳۰۰ هزار تومان دارد و قیمت گران‌ترین آن‌ها تا ۳ میلیون تومان هم می‌رسد. با توجه به اینکه لباس اقوام ایرانی همیشه بر اساس شرایط اقلیمی و امکانات محلی شکل گرفته است، مشخص نیست که چرا لباسی که به عنوان پوشش رسمی قوم ترکمن در طول تاریخ شناخته شده است در آن منطقه تولید نمی‌شود و مردم باید مبالغ زیادی برای تامین پوشش روزمره خود صرف کنند.